Op dit moment hot topic voor Gerechtsdeurwaarders en de Rechtspraak is de ambtshalve toetsing op oneerlijke bedingen in consumentenzaken. Voor ondernemers en organisaties kan deze ambtshalve toetsing vervelende gevolgen hebben. Wat is ambtshalve toetsing door de rechter en welke gevolgen heeft het voor de praktijk?
Europese regelgeving
Al in 1983 is de Europese Richtlijn 93/13/EEG ingevoerd. Deze richtlijn wordt ook wel de Europese “Richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten” genoemd, maar hierna wordt verwezen naar deze richtlijn met “de Richtlijn oneerlijke bedingen”. De titel van de richtlijn roept verschillende vragen in het leven, zoals “Wat zijn consumentenovereenkomsten?” en “Wat zijn oneerlijke bedingen?”. Onder consumentenovereenkomsten wordt simpelweg verstaan een overeenkomst waarbij de gedaagde partij (de partij die gedagvaard wordt) heeft gehandeld als consument. Het gaat daarbij om natuurlijke personen die als consument handelen (het kopen van roerende zaken, het afnemen van diensten, zonder dat gedaagde daarbij een zakelijk belang heeft). Bedingen in algemene voorwaarden kunnen als oneerlijk worden bestempeld indien die bedingen de rechten van consumenten ’te veel’ inperken.
Ambtshalve toetsing
De Richtlijn oneerlijke bedingen leidt er in de praktijk toe dat rechters bedingen in algemene voorwaarden ambtshalve moeten toetsen. Ambtshalve toetsing houdt in dat de rechter uit zichzelf (zonder dat daar specifiek om gevraagd wordt) over gaat tot toetsing van bedingen uit algemene voorwaarden. Deze ambtshalve toetsing gaat ver: zelfs als een gedaagde geen verweer voert, moet de rechter bedingen in algemene voorwaarden toetsen op (on)eerlijkheid indien hij van dat beding vermoedt dat het oneerlijk is.
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft al meerdere malen geoordeeld dat nationale rechters van de lidstaten van de Europese Unie ambtshalve moeten toetsen of bedingen in algemene voorwaarden ‘oneerlijk’ zijn. De Nederlandse Hoge Raad heeft dit uitgangspunt van het Hof van Justitie van de Europese Unie overgenomen, wat betekent dat Nederlandse rechters bedingen in algemene voorwaarden ambtshalve moeten toetsen.
Gevolgen voor ondernemers en organisaties
In consumentenzaken gaan rechters dus snel over tot ambtshalve toetsing. Dit betekent dat de rechter bedingen omtrent onder meer opzegging en betaling toetst, ook al staat het beding tussen partijen niet ter discussie. In sommige relatief eenvoudige zaken leidt deze ambtshalve toetsing tot complexe juridische discussies. Daarnaast kunnen de gebruikers van algemene voorwaarden verrast worden als de rechter van oordeel is dat een beding oneerlijk is en het daarom vernietigt.
Rechters zijn steeds actiever in het beoordelen van algemene voorwaarden. In 2019 heeft het LOVCK&T (Landelijk Overleg Vakinhoud Civiel en Kanton & Toezicht) een formulier vastgesteld dat (door gerechtsdeurwaarders) gevolgd moet worden bij het opstellen van dagvaardingen. Hoewel (de inhoud van) het formulier nog ter discussie staat, kan het niet volgen van het formulier vervelende gevolgen hebben. Klik daarom hier om het formulier in te zien, zodat u ook weet op basis van welke informatie de zaak die u aanbrengt door de rechter wordt beoordeeld.
Bent u benieuwd of de manier waarop u overeenkomsten sluit met consumenten voldoet met het oog op het door het LOVCK&T vastgestelde formulier? Of weet u niet zeker of uw Algemene Voorwaarden voldoen in het kader van de Richtlijn oneerlijke bedingen? Neem dan contact op met uw vaste contactpersoon van ons kantoor en wij nemen graag de tijd om bovenstaande rustig met u door te nemen. U kunt uw contactgegevens ook achterlaten op ons online invulformulier, waarop een medewerker van ons kantoor u zal bellen om een geheel vrijblijvende (telefonische) afspraak te maken.